بچه های بهشت

9- مهمترین قالب‌های انتقال محتوا در یک نشریه:
صرف‌نظر از محتوا و موضوع یک مطلب در نشریه باشد، برای انتقال یک مطلب و محتوا به خواننده، قالب‌های ساختاری و نگارشی متعدد و متنوعی وجود دارد که توصیه می‌کنیم حتماً به این قالب‌ها توجه داشته و در حد امکان از آنها استفاده کنید. در جدول زیر، برخی از مهمترین قالب ها ارائه شده است:

بخش دوم :مراحل کاری و عملیاتی تهیه یک نشریه

در این بخش بطور خلاصه، مراحل اجرایی و عملیاتی تشکیل و تهیه یک شماره از یک نشریه، بیان می‌شود:

1) مرحله اول : تعیین مدیر مسئول
اولین گام، تعیین شخصی است که قرار است متولی اصلی یک نشریه باشد. در نشریات حقوقی(غیر شخصی) مدیر مسئول را نهاد «صاحب امتیاز» تعیین می‌کند. در انجمن اسلامی، مدیر مسئول نشریه‌ی انجمن مدرسه، شخص اول انجمن اسلامی مدرسه – یعنی مسئول انجمن اسلامی مدرسه – است. غالباً طراحی اهداف، اصول و قواعد کلی نشریه نظیر « قالب محتوایی نشریه» (همان صفات موضوعی ذکر شده در بند5 ) در ابتدای تشکیل یک نشریه، توسط مدیر مسئول انجام می‌گیرد.

2) مرحله دوم : تعیین سردبیر
در دومین گام، مدیر مسئول، شخصی فعال، علاقمند و توانا را به عنوان «سردبیر» و مسئول مستقیم کنترل و پیگیری کلیه امور نشریه، انتخاب می‌نماید. غالباً سردبیر، مسئول واحد آموزش انجمن مدرسه خواهد بود.
مهمترین وظایف سردبیر، بدین شرح است:
1)    عزل و نصب دبیر سرویس ها، مدیر اجرایی و سایر افراد فعال در نشریه با هماهنگی با مدیرمسئول
2)    تعیین محورهای اساسی مطالب برای هر شماره با تائید کلی مدیر مسئول
3)    پیگیری از دبیر سرویس ها برای تحویل به موقع مطالب
4)    بررسی، تایید و یا رد مطالب رسیده و اعمال نظر از جنبه های مختلف ( محتوایی ، نگارشی و ... )
5)    نظارت بر صفحه آرایی، چاپ، توزیع، امور مشترکین، امور مالی و کلیه وظایف مدیر اجرایی
6)    آموزش افراد مورد نیاز برای ورود به سرویس ها یا سایر بخش‌های نشریه
7)    پیگیری تقویت ارتباط با مخاطبین، جذب و مشارکت گیری روزافزون آنها در مطالب و مراحل تهیه نشریه

3) مرحله سوم : تعیین سایر اعضای گروه نشریه
پس از مشخص شدن سردبیر، وی باید با توجه به چارت نشریه، نسبت به شناسایی، جذب و انتصاب اعضای مورد نیاز چارت نشریه، اقدام نماید. حداقل این اعضا ( که در بخش شناسنامه نشریه در بند8 نیز آمده است ) بدین شرح ‌اند:
- هیئت تحریریه  - تایپیست - صفحه‌ آرا (طراح) - مدیر اجرایی
تذکر: آنگونه که در بخش شناسنامه اشاره شد، وظیفه‌ی ویراستاری مطالب نشریه قاعدتاً به عهده‌ی شخص سردبیر است، لیکن درصورت وجود فردی خبره و متخصص در زمینه‌ی ویراستاری، سردبیر می‌تواند این وظیفه را به شخص دیگری به عنوان ویراستار، واگذار نماید.
پس از تکمیل اعضای گروه، سردبیر بایستی با برگزاری جلساتی رسمی با اعضای گروه نشریه، نسبت به توجیه، آموزش و هماهنگی‌های کاری لازم اقدام نموده و درباره راه‌کارهای رفع مشکلات و موانع موجود، با یکدیگر هم‌اندیشی نمایند. متذکر می‌شویم، هم هدفی، همدلی و هماهنگی اعضای گروه نشریه، اولین و مهمترین شرط موفقیت و تحقق اهداف یک نشریه است.

4) مرحله چهارم : تعیین و فعال‌سازی سرویس‌ها و هیئت تحریریه
اولین گام جهت تهیه اولین شماره یک نشریه، فعال‌سازی اعضای هیئت تحریریه و تعیین «سرویس‌ها» است. سرویس‌های نشریه، در واقع همان موضوعات یا قالب‌های ساختاری یک نشریه است. اغلب برای تسریع و تسهیل در تهیه مطالب نشریه، سردبیر برای هر قالب (موضوعی یا ساختاری) فرد یا گروهی را به عنوان دبیر «سرویس» آن موضوع یا قالب، مشخص می‌کند. مثلاً دبیر سرویس «فرهنگی»، دبیر سرویس «سیاسی» یا دبیر سرویس «کاریکاور و طنز»... دبیر هر سرویس، وظیفه تهیه و تأمین مطالب آن سرویس (موضوع یا قالب) را در مهلت زمانی تعیین شده، بر عهده دارد. لازم به ذکر است، تهیه یک مطلب ممکن است توسط نگارش با قلم اعضای هیئت تحریریه (تولید) و یا حاصل یک تحقیق یا مصاحبه (یا هریک از دیگر قالب‌های ذکر شده در جدول بند9) باشد.
آنگونه که گفته شد، باتوجه به تعداد و توانایی اعضای هیئت تحریریه، ممکن است هر سرویس فقط یک نفر متولی داشته باشد، یا حتی یک‌نفر متولی چند سرویس باشد. البته در بهترین حالت، هر سرویس، یک گروه مستقل را به خود اختصاص می‌دهد.
به منظور فعال‌سازی و نظم بخشی به فرآیند تهیه نشریه، سردبیر بایستی با توجیه دقیق اعضای تحریریه و دبیر سرویس‌ها، مهلت دقیق تهیه مطالب را برای دبیر هر سرویس، تعیین کند. مثلاً دبیر سرویس مصاحبه باید بداند مصاحبه‌اش بایستی بصورت مکتوب حداکثر تا ساعت 9صبح روز شنبه فلان تاریخ، به دست سردبیر رسیده باشد.
نکته مهم:  باتوجه به اینکه اعضای عضو انجمن اسلامی در یک مدرسه غالباً کم نیستند، سعی کنید با شناسایی و جذب صحیح و دقیق، بیشترین اعضای ممکن را در قالب سرویس‌های مختلف و متنوع نشریه انجمن اسلامی مدرسه‌تان، سازماندهی و بکارگیری کنید.

5) مرحله پنجم : بررسی مطالب و ویرایش اولیه
پس تهیه مطالب توسط سرویس‌ها (هیئت تحریریه) نوبت بررسی و ویراستاری آنها توسط سردبیر است. (قابل ذکر است تحویل مطالب به سردبیر، ممکن است بطور مستقیم توسط دبیر سرویس، و یا توسط «مدیر اجرایی» انجام گیرد.) سردبیر در بررسی اولیه، مطالب تهیه شده را به دقت مطالعه نموده و در صورت لزوم به حذف، اضافه و اصلاح مطالب می‌پردازد. اصلاحات دست‌نویس سردبیر (خصوصاً کاراکترهای کوچکی نظیر ویرگول، نقطه و...)  ترجیحاً بایستی با رنگی متفاوت از متن اصلی باشد تا در چشم تایپیست، از قلم نیفتد.
برخی از مهمترین قواعد و اصول ویراستاری بدین شرح است:
-    جایگزینی کلمات و اصطلاحات عربی با معادل‌های فارسی، تا حد امکان
-    استفاده بجا از پرانتر (...) و جمله معترضه (جملات بین دو خط تیره)
-    استفاده بجا از ویرگول، نقطه، نقطه ویرگول، دونقطه(:)، سه نقطه(...)، علامت تعجب، همزه، الف همزه، خط تیره و ممیز بین دو کلمه و سایر قواعد املائی
-    پرهیز از بکارگیری جملات طولانی و رعایت اصول انقطاع جمله و پاراگراف بندی
-    استفاده از ادبیات محاوره‌ای به جای ادبیات کتابی و رسمی با توجه به نوع مطلب و جلوگیری از ترکیب سهوی این دو ادبیات
-    استفاده از شکل صحیح جمع کلمات و عدم ترکیب نشانه‌های جمع عربی با کلمات فارسی و بالعکس

6) مرحله ششم : تایپ مطالب
مطالب بررسی شده توسط سردبیر، جهت تایپ باید بدست تایپیست برسد. (بازهم قاعدتاً این وظیفه بایستی توسط مدیر اجرایی صورت گیرد.) تایپیست نیز باید با دقت و مهارت، مطالب دریافتی را به تفکیک قالب یا موضوع در یک برنامه ویرایشی (نظیر word) تایپ نماید. تسلط، آگاهی و دقت تایپیست در رعایت اصول صحیح تایپ و حروفچینی، به زیبایی، خوش‌خوانی، اعتباردهی و افزایش بار ادبیاتی نشریه بسیار کمک می‌کند. برخی از مهمترین این قواعد و اصول، بدین شرح است:
- استفاده از فاصله‌ی کوتاه (shift+space) به جای فاصله معمولی (space) مابین کلمات ترکیبی یا نشانه‌های جمع. مثلاً : «می‌گردد» به‌جای «می گردد»، « دانش‌آموز» به‌جای «دانش آموز»، «محاوره‌ای» به‌جای «محاوره ای»، ویا «نامه‌ها» به‌جای «نامه ها»
- رعایت فاصله‌ی ویرگول و نقطه، با کلمه‌ی قبل و بعد، طبق این قاعده که همواره کاراکترهای کنترلی (نظیر ویرگول و نقطه و...) بایستی به کلمه‌ی قبل چسبیده و از کلمه‌ی بعد به اندازه‌ی یک فاصله خالی، فاصله داشته باشد. مثلاً:
«من، تو، او: ما» به جای «من ،تو ، او :ما»، یا «سلام، ای صبح زیبا... دوستت دارم.» به‌جای «سلام ،ای صبح زیبا .....دوستت دارم .»
- رعایت فرورفتگی ابتدای هر پاراگراف
- عدم استفاده از shifr+enter (شکستن خط ضروری) در لابلای متون (هنگام تایپ، نه هنگام صفحه‌آرایی)

7) مرحله هفتم : ویرایش نهایی مطالب تایپ شده
پس از پایان تایپ، پرینت مطالب مجدداً بدست سردبیر (یا ویراستار) رسیده و مطالب تایپ شده برای دومین بار بررسی می‌شود تا از عدم وجود غلط‌های احتمالی هنگام تایپ، اطمینان حاصل شود. در این مرحله، در صورت نیاز مجدد به اصلاح توسط تایپیست، پرینت‌های اصلاح شده (توسط مدیر اجرایی) به تایپیست برگشت داده شده و پس از اصلاح نهایی، فایل رایانه‌ای متنی مطالب (توسط مدیر اجرایی) تحویل صراح (صفحه آرا) می‌گردد.

8) مرحله هشتم : صفحه‌ آرایی
فرد طراح، فایل متنی مطالب اصلاح شده را دریافت و در برنامه‌ای گرافیکی – نظیر photoshop یا freehand – باز می‌کند. هرچند طراح می‌تواند صفحه آرایی نشریه را توسط همان نرم افزار ویرایشی – نظیر word – انجام دهد، ولیکن پیش از این اشاره شد، به منظور افزایش توان طراحی و زیباسازی گرافیکی ظاهر صفحات، توصیه می‌کنیم صفحه آرایی نشریه در یک برنامه گرافیکی انجام پذیرد. فرد طراح نیز بایستی در کار با نرم افزار مربوطه، متبهر بوده و با استفاده از عکس‌های مرتبط، جذاب و متنوع، در طراحی صفحات، خلاقیت و خوش سلیقگی لازم را به خرج دهد.

9) مرحله نهم : تأیید نهایی، تکثیر یا چاپ
پس از تکمیل صفحه آرایی، نشریه آماده‌ی چاپ خواهد بود. البته از آنجائیکه در دو مرحله‌ی قبلی ویراستاری سردبیر، تنها «متون» خام، مورد بررسی قرار گرفته و عکس‌ها، کاریکاتورها، نحوه چیدمان مطالب و گرافیک صفحات، بازدید و بررسی نشده است، لازم است صفحات آماده چاپ یا تکثیر، قبل از چاپ(یا تکثیر) برای آخرین بار توسط سردبیر (یا مدیر مسئول) مرور و تأیید نهایی را بگیرد.
چاپ و تکثیر یک نشریه غالباً به دو روش انجام می‌شود:
الف) چاپ: این روش برای نشریاتی است که اولاً محدوده‌ی مخاطبین بیشتر از 1000 نفر داشته و ثانیاً محدودیت مالی برای سفارش چاپ به چاپخانه (چاپ افست) ندارند. در اینصورت، طراح بایستی فایل آماده‌ی چاپ نشریه را در قالب صفحات با پسوند tif به چاپخانه تحویل دهد. در این روش نیازی به پرینت صفحات نیست. این چاپ ممکن است تک رنگ، دو رنگ یا چهار رنگ باشد. (بسته به بودجه)
ب) پرینت و تکثیر: این روش برای نشریاتی است که تعداد مخاطبین کمی (کمتر از 1000نفر) داشته و یا از لحاظ مالی نیز دارای محدودیت هستند. در این روش، صفحات طراحی شده، با رزولیشن 600 dpi (برای واضح افتادن عکس‌ها در تکثیر) پرینت گرفته شده و توسط دستگاه فتوکپی، تکثیر می‌شود. هرچند در این روش، صفحات نشریه بصورت تک‌رنگ (مشکی) تهیه خواهد شد، لیکن در صورت تمایل و وجود بودجه، می‌توانید استثنائاً دوصفحه یا همان برگی که یکطرفش، جلد رو و پشت نشریه را به خود اختصاص داده، بصورت رنگی طراحی کرده و پرینت و کپی رنگی لیزری بگیرید. جهت اطلاع شما عزیزان، در حال حاضر، هزینه هر برگ پرینت رنگی در ابعاد A4 حدود 1000 تومان و هزینه کپی رنگی هر صفحه‌A4 حدود 250 تا 300 تومان است.

10) مرحله دهم : آماده سازی نشریه جهت توزیع
پس از چاپ یا تکثیر، نشریه باید برای توزیع آماده شود. در صورتیکه نشریه توسط چاپخانه تهیه شده باشد، غالباً توسط دستگاه، صفحه بندی و دوخت خورده است و لذا تقریباً کار تمام است؛ اما در حالت تکثیر، صفحات تکثیر شده بایستی توسط افراد، داخل هم قرار گرفته و دوخت بخورد. حتی گاهی اوقات بسته به نوع و قالب صفحات ممکن است لازم باشد قبل از دوخت، قسمت‌های اضافی و زائد صفحات، توسط دستگاه برش، در چاپخانه برش بخورد.
به هر حال، پس از صفحه بندی و دوخت، نشریه آماده‌ است. در اینجا بایستی نسخه‌های متعلق به مشترکین خاص، داخل سلفون قرار گرفته و نام و مشخصات مشترک که روی قطعه کاغذ کوچکی پرینت گرفته شده، داخل آن قرار بگیرد. توصیه می‌کنیم نسخه‌های متعلق به مدیر، مسئولین و دبیران مدرسه یا سایر شخصیت‌های مدنظر را اینگونه آماده کنید.

11) مرحله یاز دهم :  توزیع نشریه
اکنون نوبت توزیع حاصل دسترنج ده‌ها روز کار و تلاش است. قطعاً از اینکار لذت برده و خستگی چندین روزه‌تان به در خواهد شد...
و اما درباره نحوه توزیع نشریه، در نشریات صنفی بزرگ، نسخه‌های مشترکین، بصورت کاملاً رسمی، توسط پست ارسال شود، توصیه می‌کنیم درصورتیکه شما نیز مشترکینی خارج از مدرسه و دور از دسترس دارید، همین کار را انجام دهید. مثلاً فرض کنیم قصد دارید نشریه‌تان را برای برخی مسئولین و شخصیت‌های سطح شهرتان نظیر شهردار، فرماندار، امام جمعه یا رئیس آموزش و پرورش ارسال کنید، ارسال پستی به آدرس دقیق منزل یا محل کار آنان، رسمی‌ترین (به قول خودتان، باکلاس‌ترین) روش خواهد بود.  ولی شما می‌توانید آنها را بصورت دستی و حضوری به افراد مدنظر تحویل دهید.
اما مسلم است که بخش اصلی مخاطبین شما، اعضای انجمن اسلامی مدرسه‌تان و در درجه بعدی سایر دانش‌آموزان مدرسه شما هستند. فراموش نکنید در انجمن اسلامی، یک نشریه، بیش از آنکه وسیله‌ای برای تغذیه فکری و محتوایی مخاطبین باشد، ابزاری برای برقراری ارتباط و تقویت انسجام تشکیلاتی بین اعضاست و شما بایستی اهداف تشکیلاتی خود را در نشریه دنبال کنید. از اینرو توصیه می‌شود توزیع نشریه را برای اعضای انجمن اسلامی یا سایر دانش‌آموزان، از روش حضوری و اصطلاحاً چهره به چهره، انجام دهید. توصیه می‌شود از اعضای فعال و خوش برخورد انجمن مدرسه – خصوصاً اعضای هیئت مرکزی - برای توزیع نشریه استفاده کنید.
نکته مهم دیگر در بحث توزیع اینکه سعی کنید قبل از توزیع، ذهن دانش‌آموزان را برای استقبال از نشریه، تشنه و آماده کنید. این کار را می‌توانید با تکنیک‌ها و ترفندهای تبلیغاتی حساب شده انجام دهید.
مثلاً فرض کنید قرار است صبح روز شنبه‌ی اول هر ماه، نشریه شما توزیع شود، از چند روز قبل فضا را برای آنروز (البته بصورت مبهم و غیرمستقیم) آماده کنید. مثلاً 7 روز قبل، اطلاعیه‌ای بزرگ تنظیم کنید که در آن فقط دو جمله به چشم می‌خورد:
« 7 روز دیگر ... ! »  +  « انجمن اسلامی دبیرستان ... »
فردای آنروز جای همان جمله اول، بنویسید « 6 روز دیگر ... ! »، روز بعد « 5 روز دیگر ... !‌ » به روز سوم که رسید، بنویسید: « فقط 3 روز دیگر ... ! » فردایش: « دانش‌آموزان عزیز، فقط 2 روز دیگر... ! » و روز آخر (پنجشنبه آخر هفته) بنویسید:
« اندکی صبر، فقط یک روز دیگر...! دوستان، صبح شنبه منتظر ما باشید...!! »
و صبح روز موعود – یعنی شنبه اول ماه – در همان محل قبلی، اطلاعیه جدیدی با رنگ و سبکی متفاوت نصب کنید بدین صورت که اولین و بزرگترین کلمه‌ای که در آن به چشم می‌خورد، عنوان نشریه است. البته سعی کنید در صورت امکان، نام نشریه را با همان شکل و گرافیک ظاهری بنویسید که به عنوان لوگوی نشریه، روی جلد نشریه‌تان درج کرده‌اید؛ و در زیر آن بنویسید:

دوستان، صبح زیبای آغاز اولین هفته‌ی ماه جدید، به خیر
انتظار به پایان رسید !
 اعضای محترم انجمن اسلامی و سایر علاقمندان می‌توانند جهت دریافت نشریه .... (نام نشریه)
به دفتر انجمن اسلامی مراجعه نمایند.
و یا :
در اولین زنگ تفریح، منتظر دوستان ما باشید. نشریه ... انجمن اسلامی مدرسه، بین اعضا و سایر علاقمندان توزیع می‌گردد.

البته توجه داشتیه باشید که هر تکنیک تبلیغاتی نظیر این مثال، فقط بار اول نتیجه می‌دهد و تکرار این ترفند در ماه‌های بعدی، کار را لوس و بی‌اثر می‌کند، لذا این مثال، تنها یک نمونه و الگوست و شما باید با مشورت و هم اندیشی با سایر دوستانتان در گروه نشریه، درباره طراحی ترفندها و تکنیک‌های جدید و خلاقانه برای توزیع هر شماره از نشریه‌تان، تلاش کنید. 

12) مرحله دواز دهم : کنترل، نظرسنجی و ارزیابی
اکثراً فکر می‌کنند پس از توزیع نشریه، دیگر کار تمام است و باید بعد از کمی استراحت، به فکر شماره بعد بود. اما هنوز قسمت مهم و حساس کار مانده است. در انجمن اسلامی، نشریه تنها یک وسیله‌ی تبلیغاتی نیست که فقط به دنبال هیاهو و جوسازی تبلیغاتی آن باشیم! هدف اصلی یک نشریه، برقراری ارتباط از طریق نوشتار است. باید ببینید زحمات شما چقدر نتیجه داده است؟! اعضا و سایر دانش‌آموزان، چقدر از آن استقبال کرده‌اند؟! نقاط ضعف و قوت نشریه‌تان کجاست؟! کدام مطالب و کدام بخش‌ها تأثیرگذارتر بوده است؟! آیا نشریه‌تان توانسته است در مدرسه نقش‌آفرینی کند؟! چه میزان از اهداف نشریه‌تان محقق شده است؟!
آیا پیگیری کرده‌اید ببینید چه کسانی بصورت خودجوش به دنبال تهیه و مطالعه نشریه بوده و چه کسانی در برخورد با آن، بی علاقه یا کم رغبت‌اند؟! آیا از هرشماره از نشریه برای شناسایی و جذب اعضای جدید استفاده کرده‌اید؟! آیا از این موقعیت، حداکثر استفاده و بهره‌برداری تشکیلاتی کرده‌اید؟!
این‌ها همه‌ی سؤالات و مسائلی است که از اولین لحظه‌ی توزیع نشریه باید با دقت و زیرکی تمام، به دنبال آن باشید؛ فرم نظرسنجی بدهید، بطور شفاهی از بچه‌ها درباره مطالب و ظاهر نشریه بپرسید، نتایج معماها و مسابقات داخل نشریه را بررسی کنید، تغییرات فکری و رفتاری آنان را در موضوعاتی که در نشریه مطرح کرده‌اید، بررسی کنید، نقاط ضعف و قوت را به دقت شناسایی کرده و در شماره‌های بعدی لحاظ کنید، و خلاصه یک کلام، از «کنترل، نظرسنجی و ارزیابی» نتایج نشریه برای ارتقاء سطح کیفی و کمی نشریه و تحقق بیشتر و سریعتر اهداف مقدس انجمن اسلامی مدرسه‌تان، غافل نشوید.

اکنون با خیال راحت از انجام تکلیفی بزرگ و ارزشمند در سنگر مقدس انجمن اسلامی، شکر حضرت حق را بجای آورده و پس از استراحتی کوتاه، با امید، نشاط و نیتی خالص، آستین همت را برای نسخه بعدی نشریه‌تان، بالا بزنید.

بخش سوم : عوامل موفقیت در نشریه

مدیر مسئول :
کسی است که کلیه مسئولیت های اجرایی  - مالی و اداری را بر عهده دارد. مدیر مسئول می‌تواند بخشی از اختیارات و وظایف خود را به سردبیر واگذار کند. و همچنین مسئولیت مطالب چاپ شده در نشریه را بر عهده دارد.

سردبیر :
کسی است که بخشی از وظایف مدیر مسئول به او تفویض می شود و بعضی از وظایف او به شرح زیر است :
. عزل و نصب دبیر سرویس ها ، مدیر اجرایی و سایر افراد فعال در نشریه با هماهنگی با مدیرمسئول بر عهده سردبیر می باشد.
. تعیین محورهای اساسی مطالب برای هر شماره با تائید کلی مدیرمسئول
. پیگیری از دبیر سرویس ها برای تحویل به موقع مطالب
. تایید و یا رد مطالب رسیده و اعمال نظر از جنبه های مختلف ( محتوایی ، نگارشی و ... )
. نظارت بر صفحه آرایی و چاپ
. نظارت بر توزیع
. آموزش افراد مورد نیاز برای ورود به سرویس ها

با وظایف افراد چارت آشنا شدید ، بعد از مشخص شدن و تقسیم بندی وظایف ، سردبیر باید یک جدول مانند جدول زیر تهیه کند و آن را در اختیار دبیر سرویس ها قرار دهد.

ما عمدتا 40 قالب در نشریات داریم که برخی از آن ها شامل موارد زیر می باشد:
خبر – گزارش –  یادداشت - شعر – داستان – مقاله – طنز – طرح و عکس و ...