نکات ویژه مربیان در برگزاری هیات شهری
نکات تعامل مربیان با دانش آموزان در واسپاری کارها به ایشان در هیات دانش آموزی شهری
در این هیاهوی تبلیغاتی و جذابیتهای فراوانی که در پیش روی جوان ونوجوان است آنچه که میتواند به او هویت بخش باشد و فکر او را به طرف فکر وایده وفعالیت ببرد واگذاری مسولیت به اوست به طوری که دیده شود وا حساس موثر بودن نماید.
هیچ عشق کاذبی را بدون مشغول کردن تن وروح فرد به کاری مفید، نمیتوان از قلب او بیرون کرد.
حضرت علی علیه السلام:
أَولَى الشیاءِ أَن یَتَعَلَّمَهَا الحداثُ الشیاءُ الَّتى إذا صاروا رِجالاً اَحتاجوا إِلَیها؛
شایسته ترین چیزهایى که نوجوانان باید بیاموزند، آن چیزهایى هستند که هنگام بزرگسالى به آنها نیاز دارند.
شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ج۲۰، ص۳۳۳، ح۸۱۷
یکی از مهمترین اموری که دانش آموز برای آینده خود نیازمند است مدیریت است.
مدیریت خانواده، محل کار ، اقتصاد و…
ابتدا باید به جوان گفت که تو هستی ، تو تاثیر گذاری تو آینده سازی و تو میتوانی!
با واسپاری مسولیت به دانش آموز این تمرین مدیریت برای او در دوران تاثیر گذار زندگی یا به تعبیری دوران طلایی شکل گیری شخصیتش ، اتفاق می افتد.
احساس هویت می کند، خود را باور می کند و امید به آینده در او بارور میشود.
با توجه به حساسیت سنش اقسام حواشی فکری ، از دوست ورفیق گرفته تا احساس دیده نشدن ها ، کمبود محبت ها وموارد فساد انگیز و… به او هجمه می آورد، چه باید کرد که بتوان در مقابل این همه تهاجم او را به یک تعادل روحی مثبت نزدیک نمود؟
فکر او درگیر است ،احساس ، مدیریت زندگی اش را در دست گرفته، از نصیحت ها و آموزش ها هم خسته شده ، الگوهای او ناکارامد و ناقصند، در برابر پیشنهادها و اتفاقات منفعل است و….
چه میخواهد؟
دیده شود ، باور شود، به اطمینان و ظرفیتی نیازمند است که بتواند خود را در بستر آن رشد دهد.
چه باید کرد؟
بعضی از دانش آموزان دارای انرژی زیادی برای فعالیتهای فوق برنامه هستند که به علت رها کردن آنها این ظرفیت در فعالیتهای غیر مفید و یا حتی مضر استفاده میگردد،
با شناسایی آنها و واسپاری مسولیت متناسب به ایشان میتوان نیروهای قوی و تاثیر گذاری را تربیت نمود.
آینده کشور، نیاز به همه شغلی دارد ، به شرطی که هر کسی در شغل خودش خوب ایفای نقش بکند.
این وظیفه مربیان است که دانش اموزان را برای آینده آماده کنند!
-گاه یک نفر دوست دارد ذهنش را متمرکز بر روی فضای اینترنتی کند
باید مسولیت فضای مجازی هیات را به او سپرد.
– فردی علاقه به تدارکات دارد
-فردی استعداد مدیریت یک واحد را دارد اگر او را زیر دست بگذاری کاری پیش نمیرود!
-و فردی استعداد مجری گری و…
باید تقویت شود ، وراه پیش روی او باز شده و هدایت شود.
اینجاست که ضرورت شناخت روحیات دانش آموز وبرنامه ریزی با نگاه به آن دانسته میشود.
این را برای خود یک اصل بدانیم:
هر کاری را که دانش آموز میتواند انجام دهد و برای پیشرفت او مفید است ما نباید انجام دهیم.
حضرت علی علیه السلام:
أَولَى الشیاءِ أَن یَتَعَلَّمَهَا الحداثُ الشیاءُ الَّتى إذا صاروا رِجالاً اَحتاجوا إِلَیها؛
شایسته ترین چیزهایى که نوجوانان باید بیاموزند، آن چیزهایى هستند که هنگام بزرگسالى به آنها نیاز دارند.
شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ج۲۰، ص۳۳۳، ح۸۱۷
در مسیر مسولیت دهی به دانش آموز او یاد میگیرد:
-روشهای تعامل با پایین دستی و هم رده ای
-روش های مدیریت افراد و مجموعه ها
-روش جمع کردن بین درس خواندن و انجام دادن کار اجرایی
-اخلاق کاری
-رایزنی با بالادستی ها و تعامل بین ایشان
برای اینکه بتوانیم از واگذاری مسولیت به دانش آموز نتیجه بگیریم باید موارد ذیل را رعایت کنیم:
۱-فردی که انتخاب میکنیم متناسب با مسولیت باشد.
کسی که علاقه مند به مطالعه و تحقیق است را میتوان به عنوان مسول انجمن علمی مدرسه بگذاریم نه مسول تبلیغات.
۲-دانش آموز نمیداند از کجا باید شروع کند طی مسیر را چطور ادامه دهد و چگونه و به کجا میتواند برسد، مربی باید با او همراهی کند.
شکل همراهی مربی:
به این معنا نیست که کارها را خودش انجام دهد و یا در همه کارها دخالت کند
قدم اول:
عادت بدی که ما داریم وقتی چشممان به چند تا دانش آموز میفته که وقتشون را در اختیار ما گذاشتن، شروع میکنیم براشون حرف زدن و نصیحت کردن، انتظارم داریم بچه ها ما را که میبینند فرار نکنند!
در هیات شهری مسول شهرستان با شورای هیات(مربیان ومسول واحدها) جلسات مداومی برگزار مینماید.
چرخش بحث در جلسات باید به دست اعضای جلسه باشد حتی ضرورت تشکیل یک هیات قوی و منسجم را باید از زبان اعضای شورا شنید نه اینکه این ضرورت را به آنها القا کرد .
جلسات کادر نیز که توسط مربی ارشد (مسول شهرستان ) برگزار میشود باید همین خصوصیت را داشته باشد.
خصوصیت کار هیاتی:
هر چیزی را به بچه ها تحمیل کردید مطمین باشید یا انجام نمیشود یا خوب انجام نمیگیرد.
حضرت علی علیه السلام:
اذَا احتَجتَ إِلَى المَشوَرَهِ فى أَمرٍ قَد طَرَأَ عَلَیکَ، فَاستَبدِهِ بِبِدایَهِ الشُّبّانِ، فَإِنَّهُم أَحَدُّ أَذهانا وَأَسرَعُ حَدسا، ثُمَّ رُدَّهُ بَعدَ ذلِکَ إلى رَىِ الکُهولِ وَالشُیوخِ لِیَستَعقِبوهُ وَیُحسِنُوا، الاِختیارَ لَهُ فَإِنَّ تَجرِبَتَهُم أَکثَرُ؛
هنگامى که در پیش آمدى احتیاج به مشورت داشتى ابتدا به جوانان مراجعه نما زیرا که آنان ذهنى تیزتر و حدسى سریع تر دارند سپس (نتیجه) آن را به نظر بزرگسالان و پیران برسان تا پیگیرى نموده، عاقبت آن را بسنجند و راه بهتر را انتخاب کنند زیرا تجربه آنان بیشتر است.
شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ج۲۰، ص۳۳۷، ح۸۶۶
البته مطمئنا صلاح کار را مسول هیات بهتر درک مینماید ولی باید طوری جلسه اداره شود که همان نتیجه مطلوب دریافت گردد.
باید مسول واحدها نیز طوری توجیه گردند که جلسات خود را نیز به شکل آزاد برگزار کنند و از نظرات کادر جهت تصمیمات خود استفاده کنند.
۳-روحیه جوان تنوع طلب است باید به این تنوع طلبی احترام گذاشت، نباید انتظار پذیرفتن وضعیت موجود را از او داشته باشیم.
۴- گاها از زیر کار فرار می کند که دلیل آن میتواند چند چیز باشد :
انتخاب ما اشتباه بوده ، این مسولیت با روحیه آن فرد تناسب ندارد،غفلت کرده و میتواند جبران کند.
۴-اگر کار واگذار شده به دانش آموز زمین ماند، ما انجام ندهیم بگذاریم ببیند کارش زمین مانده.
۵- تجربه ندارد و اشتباه میکند برای اشتباهاتش کلا او را از مسولیت طرد نکنیم.
۶-مربی و مسول واحد باید دایم پیگیر کار واگذار شده باشد تا دانش آموز ببیند که واقعا کاری که او میخواهد انجام بدهد برای بقیه مهم است.
۷-مربی باید حداقل هفته ای یک بار با دانش اموزان جلسه کاری و برنامه ریزی داشته باشد تا روند مسولیتشان را فراموش نکنند.
۸-عیوب بچه ها در کاررا باید به آنها هدیه داد وپیش روی دیگران ضایعشان نکرد.
پرهیز از داوری ریزبینانه ، دانش آموزان را به ادامه کار امیدوار میکند.
حضرت علی علیه السلام:
إذا عاتبت الحدث فاترک له موضعا من ذنبه لئلا یحمله الإخراج على المکابره
هرگاه جوان را توبیخ کردى ، برخى خطاهاى او را نادیده بگیر، تا توبیخ تو، او را به مقابله وادار نسازد.
شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید ج ۲۰، ص ۳۳۳، ح ۸۱۹
۹-جریمه آنها در صورت تکرار اشتباهات میتواند، به صورت موقت ،دادن مسولیتی باشد که دوست ندارند.
۱۰- باید برای هدفمند شدن فعالیتهایشان مداوم به آنها محتوا و انگیزه داد ، واهمیت کار را برایشان تشریح کرد تا دلسرد و بی خیال نشوند.
۱۲- نباید روندی که در زمان دانش آموزی خود داشتیم از دانش آموز فعلی انتظار داشته باشیم.
حضرت علی علیه السلام:
لاتَقسِروا أَولادَکُم عَلى آدابِکُم فَإنَّهُم مَخلوقونَ لِزَمانٍ غَیرِ زَمانِکُم؛
آداب و رسوم خود را به فرزندانتان تحمیل نکنید زیرا آنان براى زمانى غیر از زمان شما آفریده شده اند.
شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ج۲۰، ص۲۶۷، ح۱۰۲
۱۴- تشویق و تقویت نقاط قوت و کمک برای برطرف‌سازی نقاط ضعف به صورتی که منجر به یک جریان مثبت شود ایده آل ترین برخورد با دانش آموز است.
۱۵- یادمان باشد اگر کاری را به کسی سپردیم که میدانیم از پس کار بر نمی آید باعث دلسردی و ضعف اراده او میگردد، باید به او کمک کنیم.
۱۶- مسولیتی که به او واگذار میکنیم اگر برای ما مهم نباشد او هم جدی نمیگیرد. باید برای همه مسولیتها ارزشهای خاص خودشان را قائل باشیم .
۱۷-گاهی اوقات بچه هایی که به آنها مسولیت واگذار کردید را به اردویی ببرید یا با آنها شبی در مدرسه بگیرید که باعث صمیمیت بیشتر آنها با یکدیگر وبا شما میشود.
۱۸-توجه داشته باشیم که افرادی در مسولیت خود موفقند که در خانواده هم به رفتارهای استقلال طلبانه آنها احترام گذاشته شود ،
توجیه اولیا در این امر بسیار مهم است.
۱۹ –جلسات کادر را در هیاتهای مناسبتی شهری هرشب بعد از هیات برگزار شده تا نقاط مثبت وضعف کار همدیگر را بچه ها به یکدیگر تذکر بدهند وبرای شبهای بعد اصلاح وارتقا دهند.
۲۰- مسول جلسات کادر میتواند همان مسول هماهنگی باشد، که از خود دانش آموزان است.
۲۱- تجارب ما محترمند ولی از دانش آموز نباید انتظار داشته باشید تمام تجارب شما را تاثیر بدهد و ابتکار عمل وریسک خود را کنار بگذارد.
۲۲- دانش آموزانی که در هیات تکروی و اختلال ایجاد میکنند را بعد از تذکرات فورا باید کنار گذاشت وتعارف با کسی در این زمینه نداشت.
۲۳ – تذکر هر واحد باید به واسطه مربی و مسول باشد و تذکر مسول کادر و هیات در مواقع ضروری و اورژانس اتفاق بیافتد.
۲۴- دانش آموزانی که متمرکز بر درس هستند معمولا کارهای فوق برنامه انجام نمیدهند .
ابتدائا باید سعی کرد این فرهنگ دغدغه مند بودن نسبت به اطرافیانشان را در ایشان ایجاد کرد
و سپس مسولیتی که به این قشر داده میشود متناسب با علاقه علمی ودرسی ایشان باشد، مانند پیشنهاد محتوای سخنرانی ، یا نمایشگاه علمی در کنار هیات و…
در پایان :
جوان نیازمند بدست آوردن انرژی ، امید و ابتکار است تا بتواند نقش مفیدی را در جامعه از خود به جای بگذارد
و ایجاد ظرفیت بروز و ظهور آنها در هیات بدست مسولین محترم استانها وشهرستانها است.
مسول هیات باید بسیار با صبر با عملکرد بچه ها برخورد نماید وانتظار هیات مورد نظر خود را از ایشان نداشته باشد ولی بعد از مدتی میبیند که از آنچه که در نظرش بوده بسیار جلوتر است.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله
مَن اَحسَنَ عِبادَهَ اللّه فى شَبیبَتِهِ ، لَقّاهُ اللّه الحِکمَهَ عِندَ شَیبَتِهِ ، قالَ اللّه تَعالى : «وَ لَمَّا بَلَغَ اَشُدَّهُ وَاستَوى ءَآتَیناهُ حُکما وَ عِلما» ثُمَّ قالَ تَعالى : «وَ کَذالِکَ نَجزِى المُحسِنینَ» ؛
هر کس که در جوانى خوب بندگى خدا کند ، خداوند در پیرى به او حکمت مى آموزد . خداى متعال مى فرماید : «و چون به رشد و کمال خویش رسید ، به او حکمت و دانش عطا کردیم» و در ادامه آیه مى فرماید : «و نیکوکاران را چنین پاداش مى دهیم».
قصص، آیه ۱۴؛ أعلام الدین فی صفات المومنین ص ۲۹۶
نویسنده : حسن صمدزاده /مسول اتحادیه استان چهارمحال و بختیاری.
